Wszawica – jak wygląda? Objawy i leczenie

Wszawica to choroba, która budzi zakłopotanie. Kojarzona jest bowiem z brakiem odpowiedniego poziomu higieny. Tymczasem wesz głowowa – pasożyt będący przyczyną najczęstszego typu wszawicy – wcale nie potrzebuje brudu. Rozprzestrzenia się we wszystkich skupiskach ludzkich.

Jak wyglądają wszy?

Wszy to niewielkie owady (o długości około 2-4 mm), które żywią się ludzką krwią. Są barwy szarej lub brunatnej, więc trudno je dostrzec na owłosionej skórze głowy, gdzie bytują. Lepiej widoczne są ich jaja (czyli gnidy) – szarawe, wielkości ziarenka soli, przyczepione do nasady włosa.

Samica wszy żyje około 30-35 dni i może w tym czasie znieść nawet 200 jaj. Po około tygodniu wylęgają się z nich młode wszy, które szybko zdolne są do rozrodu. Błyskawiczne namnażanie się pasożytów powoduje chorobę zwaną wszawicą.

Objawy wszawicy

Obecność wszy we włosach powoduje silny dyskomfort, ponieważ owady nakłuwając skórę głowy, by wyssać z niej krew, jednocześnie wstrzykują toksyczną substancję. Powoduje ona silny świąd i miejscowe zmiany zapalne.

Jeśli chory drapie swędzące miejsca, na skórze powstają otarcia (tzw. przeczosy), przez które mogą wnikać bakterie. Wszawica może więc stać się początkiem infekcji skórnej. Co więcej – choć nie zdarza się to w naszej strefie klimatycznej – same wszy mogą przenosić poważne choroby, np. dżumę czy tyfus.

Jak dochodzi do zakażenia?

Wszawica uchodziła za chorobę spowodowaną brakiem higieny, ponieważ istnieje odmiana wszy, bytujących w odzieży czy pościeli, a nie na ciele żywiciela. Wszawica odzieżowa – której rzeczywiście sprzyja brud – to jednak bardzo rzadkie zjawisko w wysoko cywilizowanych krajach.

W Polsce najczęstsza jest wszawica głowy. Do zakażenia dochodzi niezależnie od poziomu higieny, bo przez bezpośrednią styczność chorego z innymi osobami. Dlatego ogniskami choroby są zwykle przedszkola, szkoły podstawowe, kolonie letnie.

Wszy u dzieci rozprzestrzeniają się bardzo łatwo, bo ich zabawy często oparte są o bliski kontakt fizyczny. Dorośli zwykle zachowują większy dystans. Niemniej do zakażenia może dojść w komunikacji miejskiej albo przy wspólnym korzystaniu z jednego grzebienia czy nakrycia głowy.

Jak zwalczyć wszy?

Wszy nie można się pozbyć poprzez zwykłe umycie głowy. Nawet jeśli wypłucze się w ten sposób część owadów, nie da się usunąć mocno przytwierdzonych do nasady włosa gnid. Leczenie wszawicy wymaga kompleksowego działania, któremu należy poddać wszystkich domowników – nawet tych, u których nie ma jeszcze widocznych objawów choroby.

W aptekach dostępnych jest bez recepty kilka rodzajów preparatów na wszy. Zaliczają się do nich:

• preparaty chemiczne (np. pyretroidy) – zabijają pasożyty, powodując ich paraliż; nie zaleca się ich stosowania u najmłodszych dzieci ze względu na możliwe skutki uboczne,
• preparaty silikonowe (np. dimetykon) – pokrywając szczelnie wszy, powodują ich uduszenie, powodują też wysuszenie gnid; są bezpieczne nawet dla niemowląt,
• preparaty ziołowe (np. na bazie olejków eterycznych) – są pomocne w leczeniu wszawicy, ponieważ działają odstraszająco na dorosłe osobniki.

Nowoczesne preparaty często pozwalają pozbyć się wszy już przy pierwszej aplikacji na skórę głowy, ale zabieg warto powtórzyć po kilku dniach. Jego uzupełnieniem powinno być staranne wyczesanie martwych wszy i gnid z użyciem bardzo gęstego grzebienia o długich ząbkach.

Jeśli wszawica nie ustępuje mimo wyżej opisanego postępowania, należy skontaktować się z lekarzem dermatologiem. Jego pomoc jest także niezbędna, jeśli dojdzie do nadkażeń bakteryjnych podrażnionej drapaniem skóry.

Jak pozbyć się wszy z otoczenia?

Wszy głowowe mogą przeżyć około dwie doby poza organizmem żywiciela. Dlatego walka z wszawicą musi polegać także na usunięciu pasożytów z otoczenia chorego. Przede wszystkim należy wyrzucić (a co najmniej wygotować) takie przedmioty, jak szczotki, grzebienie czy akcesoria do włosów.

Ubrania, pościel, pluszowe zabawki, które mogły mieć kontakt z wszami, trzeba wyprać w temperaturze minimum 60°C. Przedmioty nienadające się do prania, należy spryskać środkiem owadobójczym i przez co najmniej tydzień przechowywać w szczelnie zamkniętym worku foliowym, a następnie starannie umyć czy odkurzyć. Starannego odkurzenia wymagają także takie sprzęty, jak np. tapicerka w samochodzie.